1. Öznel Cümleler
Kişinin düşüncelerini, duygularını, beğenilerini ifade eden; doğruluğu ya da yanlışlığı ispatlanamayan cümlelerdir.
Türkçe, en eğlenceli derstir. → “En eğlenceli” ifadesi, bu cümleyi öznel yapmıştır. Çünkü kişisel bir görüştür ve ispatlanamaz.
Pamukkale, bembeyaz görüntüsüyle muhteşem bir yerdir.
Babam, çok karizmatik biridir.
2. Nesnel Cümleler
Doğruluğu ya da yanlışlığı ispatlanabilen, kişisel görüş ifade etmeyen cümlelerdir.
Türkiye’nin doksan dokuz ili vardır. → Bu cümle nesnel bir cümledir. Çünkü Türkiye’nin seksen bir ili vardır. Bu bilgi ispatlanabilir bir bilgidir. Kişinin yanlış bilgi vermesi o cümleyi öznel yapmaz. Kişisel görüş içermemektedir.
İzmir, Ege Bölgesi’nde yer alan bir ilimizdir.
Sınıfımızda on beş kız öğrenci vardır.
3. Benzetme Cümleleri
Bir varlığı ya da kavramı başka bir varlık ya da kavramın özellikleriyle anlatan cümlelerdir.
Hasan, kaplumbağa gibi yavaş yürür. → Bu cümlede “Hasan’ın yavaşlığı” kaplumbağanın yavaşlığına benzetilmiştir.
Badem gözlü, elma yanaklı çocuğum!
Saray gibi bir eve ulaştık.
4. Karşılaştırma Cümleleri
Birden fazla varlığın, kavramın ya da durumun; benzerlik, farklılık, üstünlük gibi açılardan karşılaştırıldığı cümlelerdir.
Bu doktor, ameliyat konusunda daha tecrübelidir. (Üstünlük)
Kış mevsimi de yaz mevsimi kadar güzeldir. (Benzerlik)
Bu müzikler farklı tarzla yapılmış. (Farklılık)
5. Gerçek ve Hayal Ürünü Cümleler
Yaşanmış ya da yaşanması mümkün olayları anlatan cümleler, gerçek; yaşanmamış ve yaşanması mümkün olmayan cümleler, hayal ürünü cümlelerdir.
Kurbağalar gürültüyü duyunca suya atladı. (Gerçek)
Kurbağalar sevinçten kahkaha atıyordu. (Hayal ürünü)
6. Duygu Cümleleri
Hislerimizin ifade edildiği cümlelerdir.
Zavallıyı görünce gözlerim doldu. (Duygusal)
Karşıma asker arkadaşım çıkınca gözlerime inanamadım. (Şaşkınlık)
Başına bir iş gelecek diye korkuyorum. (Endişe)
İtfaiyeci, paniğe kapılmadan alevden çocuğu kurtardı. (Serinkanlı)
7. Sebep (Neden) - Sonuç Cümleleri
Herhangi bir olayın veya durumun gerçekleşme ya da gerçekleşmeme nedeninin ortaya koyulduğu cümlelerdir.
“-diğinden, -ınca; için, diye, nedeniyle, sebebiyle, ile” gibi kullanımlarla sebep anlamı sağlanabilir.
Sana değer verdiği için zor zamanlarda yanında oluyor.
Aç kaldın diye hepimiz üzüldük.
Çok korktuğundan boncuk boncuk terlemiş.
Deprem olunca tüm binalar çatladı.
8. Amaç – Sonuç Cümleleri
Herhangi bir olayın veya durumun gerçekleşme ya da gerçekleşmeme amacının ortaya koyulduğu cümlelerdir.
“-mak için, -mak üzere; amacıyla, gayesiyle, maksadıyla, diye, üzere” gibi kullanımlarla amaç anlamı sağlanabilir.
Para kazanmak için yurt dışına gitti.
Sınava rahat çalış diye sessizce oturduk.
Şikayet etmek üzere mahkemeye gitti.
Telefon almak amacıyla para biriktirdi.
Amaç – sonuç cümlelerinin sebep – sonuç cümlelerinden farkı, amacın henüz gerçekleşmemiş ancak gerçekleşmesi planlanan, hedeflenen olmasıdır.
Sınavı kazanmak için geldim.
“Kazanma” eylemi henüz gerçekleşmemiş ancak gerçekleşmesi hedeflenmiştir. Bu yüzden amaç–sonuç cümlesidir.
Sınavı kazandığım için geldim.
“Kazanma” eylemi gerçekleşmiştir. Bu yüzden sebep-sonuç cümlesidir.
9. Koşul (Şart) - Sonuç Cümleleri
Herhangi bir olayın veya durumun gerçekleşme ya da gerçekleşmeme şartının, başka bir olaya veya duruma bağlı olduğu cümlelerdir.
“-se, -ince, -dikçe, -meden; ise, ancak, mi, ama, yalnız, üzere, yeter ki” gibi kullanımlarla koşul anlamı sağlanabilir.
Çok çalışırsak zengin oluruz.
Yanımda çalışabilirsin ancak hiç para almayacaksın.
Baban gelsin, yemeğimizi yeriz.
Güneş çıktı mı karlar erir.
teşekkür ederim.