6. Sınıf Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı

NOKTA (.)

Cümlenin sonuna konur:

Örnekler

Okullar haziran ayında kapanır.

 

Bazı kısaltmaların sonuna konur:

Örnekler

Apt. (apartman)

Dr. (doktor)

Prof. (profesör)

Mah. (Mahalle)

Sok. (sokak)

yy. (yüzyıl)

 

Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur:

Örnekler

5. (beşinci)

II. Selim

3. Cadde

7. Sokak

 

Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakamdan sonra nokta konur:

Örnekler

1, 2 ve 6. maddeler

X – XII. yüzyıllar arasında

 

Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

Örnekler

19.5.1919

19.V.1919

 

Uyarı

Tarihlerde ay adları yazıyla yazıldığında ay adlarından önce ve sonra nokta kullanılmaz:

19 Mayıs 1919

 

Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

Örnekler

Dersimiz 08.50’de başlayacak.

Toplantı 12.00’de başladı.

 

Genel ağ adreslerinde kullanılır:

Örnekler

http://turkcedersi.net

 

VİRGÜL (,)

Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur:

Örnekler

Bağımlılık deyince aklıma ekran, alkol ve sigara bağımlılığı geliyor.

 

Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:

Örnekler

Geldik, gördük, dönüyoruz.

 

Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur:

Örnekler

En iyi arkadaşımı, babamı, özledim. (Ara söz)

Tuğbaların evinde, Annem de oradaydı, yangın çıkmış. (Ara cümle)

 

Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra konur:

Örnekler

Yarın ailen okula gelsin, dedi.

 

Konuşma çizgisinden sonraki alıntı cümlesinin bitimine konur:

Örnekler

–Tatilde nereye gideceksiniz, diye sordu.

 

Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur:

Örnekler

Fatma koşarak geldi. Özcan Bey’e,
– Sizden bir miktar borç istiyorum, dedi.

 

Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur:

Örnekler

Hayır, sizinle gelmiyorum.

Tamam, kabul ediyorum.

Başüstüne, hemen geliyorum.

Haydi, gidiyoruz.

 

Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur:

Örnekler

Efendiler, yarın cumhuriyeti ilan edeceğiz. (Atatürk)

 

Sayıların yazılışında kesirleri ayırmak için kullanılır:

Örnekler

5,2 ( beş tam, onda iki)

1,12 (bir tam, yüzde on iki)

 

Kitap, dergi vb.nin künyelerinde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra konur:

Örnekler

Yakup Kadri KARAOSMANOĞLU, Yaban, İletişim Yayınları, İstanbul, 1922.

 

Yazarın soyadı önce yazılmışsa soyadından sonra da virgül konur:

Örnekler

GÜNTEKİN, Reşat Nuri, Çalıkuşu Kitabı, Ankara, 1958.

 

Uyarı

Bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz:

Hem ağlarım hem gülerim.

Ya İstiklâl ya ölüm! (M. Kemal ATATÜRK)

Bugün hava ne sıcak ne soğuk.

Bu başarıda senin de benim de katkım var.

Şart ekinden sonra virgül konmaz:

Yarın hava güzelse bisiklet sürelim.

 

NOKTALI VİRGÜL (;)

Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur:

Örnekler

Kırmızı takıma Ali, Hasan, Mert; mavi takıma Sude, Gönül, Fatma katılsın.

Çam, gürgen, palamut; menekşe, sümbül, ortanca .

 

Kendi içinde virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:

Örnekler

Bir Ahmet, Mehmet gidiyor; yerine bin Ahmet, Mehmet doğuyor.

At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır. (Atasözü)

 

İkiden fazla eş değer ögeler arasında virgül bulunan cümlelerde özneden sonra noktalı virgül konabilir:

Örnekler

Merak edilen öğretmen; kültürlü, bilgili, kendinden emin duruyordu.

 

İKİ NOKTA (:)

Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konur:

Örnekler

Bölgede yetişen tarım ürünlerinden bazıları şunlardır: zeytin, pamuk, incir…

 

Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin sonuna konur:

Örnekler

Tüm hastalıkların tek bir çaresi var: Moral

 

Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra konur:

Örnekler

Hacivat: Selam Karagözüm, ben geldim.
Karagöz: Hoş geldin suda eriyen üzümüm.
Hacivat: Aman Karagözüm benimle güzel konuş. Gel seninle çarşıya çıkalım.
Karagöz: Çarşafa mı dolaşalım.

 

Edebi eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur:

Örnekler

– Bu topraklar için kendini feda edecek bir yiğit var mı?
Yamalı İbrahim atıldı:
– Ben varım komutanım.

 

Genel ağ adreslerinde kullanılır:

Örnekler

http://turkcedersi.net

 

ÜÇ NOKTA (…)

Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur:

Örnekler

Kapıyı açar açmaz

 

Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten dolayı açık yazılmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur:

Örnekler

Kılavuzu karga olanın burnu btan çıkmaz.

Armudun iyisini a yer.

 

Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konur:

Örnekler

derken karşımda beliren adama karşı içimde bir cesaret belirdi

 

Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur:

Örnekler

Günlerdir denizde yol almanın sersemliği üzerimizdeydi. Duyduğumuz ses ile heyecanlandık:
—Kara Kara Kara göründü!..

 

Uyarı

Ünlem ve soru işaretinden sonra üç nokta yerine iki nokta konulması yeterlidir:

Ey gözlerinin yaşına kurban olduğum!..

Nasıl da geçti zaman?.. Nasıl da büyüdü yavrular?..

 

Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır:

Örnekler

— İşini bitirdin mi?
— Çoktan
— Neden haber vermiyorsun peki?

 

SORU İŞARETİ (?)

Soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna konur:

Örnekler

Ne zaman bitecek bu dertler?

Öğretmen kulağıma eğilip sordu:
— Bana anlatmak istediğin bir şey var mı?

 

Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur:

Örnekler

İş başvurusu yapan kadına bakmıyordu bile:
— Yaşınız?

 

Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır:

Örnekler

Yunus Emre (1240 ?-1320)

1496 (?) yılında doğan Fuzuli…

Halterci 110 kilogramı (?) kaldırabiliyormuş.

 

Uyarı

Soru anlamı katmayan mı / mı ekinden sonra soru işareti konmaz:

İşaret verildi mi tüm gücünle koş.

Sabah oldu mu hayvanların peşine düşeriz.

Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur:

Neler yaşadın, nasıl okudun, neden bu mesleğe başladın?

 

ÜNLEM İŞARETİ (!)

Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ibarelerin sonuna konur:

Örnekler

Bu çocuk ne kadar da çalışkan!

 

Aşağıda örnek olarak verilen iki kullanım da doğrudur.

Örnekler

Eyvah! Yemeği yaktım.

Eyvah, yemeği yaktım!

 

Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur:

Örnekler

Dur, yolcu! Bilmeden gelip bastığın
Bu toprak bir devrin battığı yerdir.

Hey çocuklar! Çabuk eve gidin.

Hey çocuklar, çabuk eve gidin!

Hay Allah! Vah zavallı! Hey baksana!

 

Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır:

Örnekler

İsteseymiş buraları satın alabilirmiş (!) ama buraları beğenmemiş (!).

Çoban, hayvanların besili (!) olduğunu söylüyor.

 

KISA ÇİZGİ (–)

Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur:

Örnekler

Beni bu kadar üzen asıl sebep, yalanları anlamadı
mı sanmanız. Saf gibi mi gözüküyorum?

 

Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur, bitişik yazılır:

Örnekler

İlk göz ağrımı –kızımı– çok özledim. (Ara söz)

İlkokula başladığım yıl –Sekiz yaşındayım– üzücü olay yaşandı. (Ara cümle)
Kelimelerin kökleri, gövdeleri ve eklerini birbirinden ayırmak için kullanılır:

Örnekler

sevgi, kitaplık, gözlükçülük vb.

 

Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır:

Örnekler

tut, ver; başar, dön vb.

 

İsim yapma eklerinin başına, fiil yapma eklerinin başına ve sonuna konur:

Örnekler

ak, den, ış, lık; ımsa, la, tır vb.

 

Heceleri göstermek için kullanılır:

Örnekler

oyuncak, komşular, ayakkabı, kuyumculuk, program, bilgisayar, vb.

 

Arasında, ve, ile, ila, …-den …-e anlamlarını vermek için kelimeler veya sayılar arasında kullanılır:

Örnekler

oyuncak, komşular, ayakkabı, kuyumculuk, program, bilgisayar, vb.

 

Arasında, ve, ile, ila, …-den …-e anlamlarını vermek için kelimeler veya sayılar arasında kullanılır:

Örnekler

Ankaraİzmir yolu

TürkFransız ilişkileri

09.3010.30

BeşiktaşGalatasaray karşılaşması vb.

 

Uyarı

Cümle içinde sayı adlarının yinelenmesinde araya kısa çizgi konmaz:

Altı yedi gibi gelirim.

Üç beş kişi seni sordu.

 

Sıfırdan küçük değerleri göstermek için kullanılır:

Örnekler

10 °C

 

UZUN ÇİZGİ (—)

Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. Bunakonuşma çizgiside denir.

Örnekler

Yıllardır onu tanıyor gibiyim:
Üşüyor musun?
Eh işte!
Niye ayakkabısız geziyorsun?
Alacak param yok.

 

Oyunlarda uzun çizgi konuşanın adından sonra da konabilir:

Örnekler

Orhan Bey Durumlar nasıl? Depremden sonra yaraları sardınız mı?
Muhtar Sayenizde bu toplum ayağa kalkmasını bilecektir.

 

EĞİK ÇİZGİ (/)

Dizeler yan yana yazıldığında aralarına konur:

Örnekler

Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak / Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak / O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak / O benimdir, o benim milletimindir ancak.(Mehmet Akif Ersoy)

 

Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur:

Örnekler

Hürriyet Sokağı No: 18/2 Beylikdüzü / İSTANBUL

Ülke adı yazılacağında ise:
Gazi Bulvarı No.:
06680 Kurtuluş/ Ankara
TÜRKİYE

 

Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

Örnekler

12/10/1975, 12/XI/1975 vb.

 

Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır:

Örnekler

-a /-e, -an /-en, -lık /-lik, -madan /-meden vb.

 

Genel ağ adreslerinde kullanılır:

Örnekler

https://turkcedersi.net

 

Fizik, matematik vb. alanlarda birimler arası orantıları gösterirken eğik çizgi araya boşluk konulmadan kullanılır:

Örnekler

km/s (kilometre/saat)

 

TIRNAK İŞARETİ (“ ”)

Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır:

Örnekler

Türk askeri okulda okuduğum ilk kitabın başında Düşmanını yenmek için önce kendini yenmelisin. yazıyordu.

 

Uyarı

Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan işaret (nokta, soru işareti, ünlem işareti vb.) tırnak içinde kalır:

Eğitim çocuğu sevmekle başlar. dedi.

 

Özel olarak vurgulanmak istenen sözler tırnak içine alınır:

Örnekler

Yeni bir eğitim planı hazırlandı.

 

Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adları ile bölüm başlıkları tırnak içine alınır:

Örnekler

Konuklar Sessiz Gemi adlı şiiri ilgiyle dinlediler.

İçindekiler bölümüne bakarsanız daha kolay bulursunuz.

 

Uyarı

Tırnak içine alınan sözlerden sonra gelen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılmaz:

Orhan Veli’nin İstanbul’u Dinliyorumunu okudunuz mu?

 

YAY AYRAÇ ( )

Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için kullanılır. Yay ayraç içinde bulunan ve yargı bildiren anlatımların sonuna uygun noktalama işareti konur:

Örnekler

Bizi evine (Ev demeye şahit lazım.) davet etti. Çok samimi bu davete bazıları katılmadı. Fakirlik suç sanki!

 

Özel veya cins isme ait ek, ayraçtan önce yazılır:

Örnekler

Yunus Emre’nin (1240?-1320)

Ben adılının (zamir) ismin yönelme halindeki yazılışı bana şeklinde olur.

 

Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıkla-mak ve göstermek için kullanılır:

Örnekler

Hacı Tahir – (Bir parmağını havaya kaldırır.) Bugün bize inanmayanlar yarın bizim haklı olduğumuzu görecek.

 

Alıntıların aktarıldığı eseri, yazarı veya künye bilgilerini göstermek için kullanılır:

Örnekler

Bu sabah İzmir Yunanlılar tarafından işgal edilmiştir. Buna karşı hareketsiz kalmak din ve devlete ihanettir. (Müftü Ahmet Hulusi Efendi)

 

Alıntılarda, alınmayan kelime veya bölümle­rin yerine konulan üç nokta, yay ayraç içine alınabilir.

Örnekler

Edebi eserin muhtevasında esas olan unsur, insandır. Her türlü edebi eserin merkezinde daima insan yer alır. ()

 

Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır:

Örnekler

Çok zeki(!) olan çocuğunuz sınavdan kaç puan aldı?.

 

Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır:

Örnekler

1496 (?) yılında doğan Fuzuli Türk şiirini önemli ölçüde etkilemiştir.

 

KÖŞELİ AYRAÇ ( [ ] )

Ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır:

Örnekler

Halikarnas Balıkçısı [Cevat Şakir Kabaağaçlı (1886-1973)] en güzel eserlerini Bodrum’da yazmıştır.

 

Metin aktarmalarında, çevirilerde, alıntılarda çalışmayı yapanın eklediği sözler için kullanılır:

Örnekler

“Eldem, Osmanlıda en önemli fark[ın], mezar taşının şeklinde ortaya çık[tığını] söyledikten sonra…” (Hilmi Yavuz)

 

Kaynak olarak verilen kitap veya makalelerin künyelerine ilişkin bazı ayrıntıları göstermek için kullanılır:

Örnekler

Reşat Nuri [Güntekin], Çalıkuşu, Dersaadet, 1922. Server Bedi [Peyami Safa]

 

KESME İŞARETİ (’)

Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır:

Örnekler

Çanakkaleyi

Atatürkün

Türkiyeden

Ağrı Dağında

 

Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğu zaman ekten önce kesme işareti kullanılır:

Örnekler

Hisardan, Boğazdan vb.

 

Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti kullanılır:

Örnekler

Bu Kanunun 5. maddesine göre bireyler yaptıklarından sorumludur.

 

Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan önce kullanılır:

Örnekler

Nasrettin Hocanın (1208-1284)

Ahmet Hamdinin (Tanpınar)

 

Ek getirildiğinde Avrupa Birliği kesme işareti ile kullanılır:

Örnekler

Avrupa Birliğine henüz üye değiliz.

 

Uyarı

Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:

Türkiye Büyük Millet Meclisine

Atatürk İlkokulunda

Talim Terbiye Kurulundan

Şen Bakkaliyesinden

Başbakanlık, Rektörlük vb. sözler ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde Başbakanlığa, Rektörlüğe vb. biçimlerde yazılır.

Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz:

Türkçe, Türkçeden, Türkçeyi, Türkçenin

Türklük, Türkler, Türklerin, Türkleşti

İzmir, İzmirli, İzmirliden

Ispartalı, Malatyalı, Konyalı

Ahmetler, Müslümanlık, Hristiyanlık, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Atatürkçülüğün vb.

Özel adlar yerine kullanılan “o” zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.

 

Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur:

Örnekler

Şaban Beye, Aslı Hanımdan, Sami Efendiye, Kazım Paşaya; Yüksek Seçim Kurulu Başkanından vb.

 

Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur:

Örnekler

TBMMye, ABye, TRTde, THYnin vb.

 

Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur:

Örnekler

1682de, 9uncu madde, 6ncı kat; 7,65lik, 9,65lik, 657yle vb.

 

Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırmak için konur:

Örnekler

Sınav başvuruları 20 Nisanda sona erecektir.

 

Seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için kullanılır:

Örnekler

Güzelliğin on paretmez
Bu bendeki aşk olmasa (Âşık Veysel)

 

Son Yorumlar
  1. Türkçeyi Seviyorum.
  2. 6 lardan biri

Yorum Yazarken Türkçe Kurallarına Uyarak Yazınız Lütfen!

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

  • Yazının Bağlantısı: 6. Sınıf Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı
  • Tarih: 10 Ekim 2019
  • Yazının Kategorisi: 6. Sınıf, 6. Sınıf Türkçe Konu Anlatımları
  • Yazar:
  • Bu yazıyı RSS ile Takip Et
  • Diğer kaynaklarda arayın: 6. Sınıf Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı
  • Filtreleme Seçenekleri
    • Sıralama Seçenekleri

    • Sınıf Seçiniz

    • İçerik Türü Seçiniz

    • Sınav Türü Seçiniz

    Ana Menü