Son yıllarda LGS’de sözel mantık ve muhakeme alanından sorular çıkmaktadır. Bu tip sorular bizim hafızamızı, analiz ve sentez yeterliliğimizi, okuduğumuzu anlama ve yorumlayabilme becerimizi ölçmeyi amaçlar. Aslında bu sorular bulmaca tadındadır. Aynı tipte sorulardan çok sayıda çözerek hem kendimize özgü çözüm yöntemleri geliştirebilir hem de hız kazanabiliriz.
Bu konudaki sorular genel olarak şu şekilde karşımıza çıkmaktadır:
A) Tablo
B) Sıralama
C) Yer-Yön Belirleme
D) Gruplama
E) Şifreleme
Bu soruların tek bir çözüm yöntemi olmamakla beraber, hemen hemen tüm soru tiplerinde ortak olan, dikkat etmemiz gereken bazı noktalar vardır:
Sorunun tamamını, özellikle soru kökünü hızlı bir şekilde okuyalım.
Verilen öncüllerden hareketle bir tablo ya da sıralama cetveli oluşturmaya çalışalım.
Bunu yaparken dikkat etmemiz gereken bazı ifadeler vardır: hemen arkasında, hemen önünde, yan yana, en ortada, karşılıklı, yalnızca, peş peşe gibi…
Tablomuzu oluştururken kullandığımız öncüllerin üstünü çizelim. Böylece soru sonunda kullanmadığımız bilgi kalmadığından emin olalım.
Kesin verilen bilgileri tablomuza yerleştirelim, ihtimalleri ise yanına not alalım ya da ihtimal olduklarını unutmadan tabloya yerleştirelim.
Elde ettiğimiz çizime dayanarak ve ihtimalleri de göz önünde bulundurarak seçeneklere yönelelim.
Unutmayalım! Tablolar her zaman tam dolmaz. Sorularda bazen kesinlik aranır bazen ise ihtimaller üzerinden yanıta ulaşmamız istenir.
A) TABLO SORULARI
Aslında bütün sözel mantık sorularının temelinde tablo oluşturma vardır. Soru, bazen öncüller verip bizden tablo oluşturmamızı beklerken bazen de hazır bir tabloyu yorumlamamızı isteyebilir.
Tabloyu oluştururken öncelikle öncülde verilen bilgilerden kesin olanları yerleştiririz. Bunu yaparken örtülü anlamlara da dikkat etmemiz gerekir.
İhtimallerin tamamını tabloyu karıştırmayacak şekilde içine ya da yanına not almak gerekir.
Soruda verilen sayılar önemlidir, sayılara mutlaka dikkat etmemiz gerekir.
Tablo çizmek, soruyu sadeleştirecek ve çözüm yaparken işimizi kolaylaştıracaktır.
Bir yapı markete giden Murat, Selim ve Kemal isimli ustalar 2 pense, 3 tornavida, 3 çekiç ve 4 testere satın almışlardır. Ustaların aldıkları ürünlerle ilgili bilinenler şunlardır:
- Murat 5, Selim 4 ve Kemal 3 ürün almıştır.
- Her usta 3 farklı ürün almıştır.
- Selim çekiç almamıştır ve 2 penseyi de alan Selim’dir.
- Kemal 1 tornavida almıştır.
- Çekiç alanlar Murat ve Kemal’dir.
| A) | Kemal | 1 çekiç |
| B) | Murat | 2 çekiç –2 testere |
| C) | Selim | 1 tornavida- 1 testere |
| D) | Murat | 2 tornavida- 2 testere |
Bir yapı markete giden Murat, Selim ve Kemal isimli ustalar 2 pense, 3 tornavida, 3 çekiç ve 4 testere satın almışlardır. Ustaların aldıkları ürünlerle ilgili bilinenler şunlardır:
- Murat 5, Selim 4 ve Kemal 3 ürün almıştır.
- Her usta 3 farklı ürün almıştır.
- Selim çekiç almamıştır ve 2 penseyi de alan Selim’dir.
- Kemal 1 tornavida almıştır.
- Çekiç alanlar Murat ve Kemal’dir.
| A) | Kemal | 1 çekiç |
| B) | Murat | 2 çekiç –2 testere |
| C) | Selim | 1 tornavida- 1 testere |
| D) | Murat | 2 tornavida- 2 testere |
Çözüm:
Verilen öncülleri kullanarak ustaların aldıkları ürün sayılarına göre tablo oluşturalım:
| MURAT | SELİM | KEMAL |
| Çekiç | Pense | Tornavida |
| Tornavida | Pense | Çekiç |
| Çekiç | Tornavida | Testere |
| Testere | Testere | |
| Testere | ||
- Selim çekiç almadı ama 2 pense aldı. Pense alabilecek başka kimse de kalmadı. Aynı zamanda pense ve çekiç dışında 2 ürün daha almak zorunda olduğundan testere ve tornavidadan da birer tane alacak.
- Kemal 1 tornavida aldı.
- Çekiç alanlar Murat ve Kemal ise herkesin 3 farklı çeşit ürün alması şartı nedeniyle Kemal mecburen bir tane de testere alacak.
- Geriye kalan ürünlerin tamamı da Murat’a yazılacaktır. Yerleşen ürünler aşağıdadır:
| 2 pense
xx |
3 tornavida
xx |
3 çekiç
xx |
4 testere
xx |
2. Aşama:
Seçenekleri değerlendirelim:
| A) | Kemal | 1 çekiç | Kemal 1 çekiç almıştır. |
| B) | Murat | 2 çekiç –2 testere | Murat 2 çekiç ve 2 testere almıştır. |
| C) | Selim | 1 tornavida- 1 testere | Selim 1 tornavida ve 1 testere almıştır. |
| D) | Murat | 2 tornavida- 2 testere | Murat 2 testere almış ama 2 tornavida almamıştır sadece 1 tornavida almıştır. |
Cevap: D
Devrim,Fatih,Mesut, Betül ve Zeynep isimli arkadaşlar aynı akşam, aynı saatte sergilenen “Kibarlık Budalası” ve “Bir Yaz Gecesi Rüyası” isimli iki oyun için bilet almışlardır. Bu kişilerin aldıkları biletlerle ilgili bilinenler şunlardır:
- Fatih ve Zeynep farklı iki oyuna bilet almıştır.
- Bir Yaz Gecesi Rüyası’na 3 kişi bilet almıştır.
- Mesut ve Betül aynı oyunun biletlerini almıştır.
Buna göre kesinlikle “Bir Yaz Gecesi Rüyası” oyunu için bilet almış olan kimdir?
A)Fatih B) Devrim C) Zeynep D) Mesut
Çözüm:
Verilen bilgiye göre iki oyun da aynı akşam ve aynı saatte sergileneceğine göre herkes yalnızca bir oyuna bilet almıştır.
*BYGR( Bir Yaz Gecesi Rüyası)
*KB (Kibarlık Budalası)
Toplam 5 biletin 3 tanesi BYGR ‘ye alınmışsa kalan 2 tanesi de KB’ye alınmıştır. Buna göre tablomuzu oluşturalım:
| KB | BYGR |
Fatih ve Zeynep’in ayrı biletler aldığını biliyoruz. O halde ihtimal şeklinde tabloya her ikisini de yerleştirelim.
| KB | BYGR |
| F/Z | F/Z |
Mesut ve Betül’ün aynı oyuna bilet aldıklarını biliyoruz. Yani bize 2 kişilik yer olan bir oyun lazım. O halde tek ihtimal KB oluyor.Tablomuza ekleyelim:
| KB | BYGR |
| F/Z | F/Z |
| Mesut | |
| Betül |
Bu durumda tabloda kalan tek boş yere de Devrim’i zorunlu olarak yazarız. Yanı Devrim mecburen BYGR’ye bilet alacaktır ve bu kesindir.
Cevap: B
B) SIRALAMA SORULARI
Tablo oluşturma soru kalıbında uyguladığımız yöntemler burada da geçerlidir.
Bu soru kalıbında genellikle kimin kaçıncı olduğu, kaçıncı sırada yer aldığı, eşyaların ya da araçların kaçıncı sırada bulunduğu sorulmaktadır.
Bu sorularda sıralamayı oluştururken soru kökünde verilen sıralamanın neye göre yapıldığını tespit edip , tablomuzu öyle çizeriz.
Neye göre sıralama yapılabilir?
Zamana göre( Günler, aylar, yıllar,saatler…)
Kişilerin durum ve tercihlerine göre ( Kişilerin bir organizasyondaki sıraları, dereceleri…)
Eşyalara göre (Hangi rafta,hangi katta…)
Kişilerin bulunduğu kategoriye göre( Bölümleri, meslekleri, grupları, okulları, dersleri…)
Sıralama yaparken art arda, yan yana, hemen sonra vb. ifadeleri doğru anlamalıyız. Örneğin “Pelin ve Ece sinemaya peş peşe gitmiştir.” dediğimizde Ece mi yoksa Pelin mi önce gitti bilemeyiz. Fakat “Ece , Pelin’den hemen sonra sinemaya gitmiştir.” dediğimizde önce kimin gittiği bellidir.
Sorudaki “önce veya hemen önce, sonra veya hemen sonra, üstünde veya bir üstünde” ifadelerinin farkına dikkat etmeliyiz. Örneğin “Pelin , Ece’den sonra gitmiştir.” dersek araya başka kişiler de girebilir. Fakat “ Pelin, Ece’den hemen sonra gitmiştir.” dersek bitişik sıralarız, aralarına kimse giremez.
Türkçe yazılısında raporlu olan Özge, İbrahim, Esra, Meryem, Ceyda,Çetin ve Seren mazeret sınavına girmişlerdir. Öğrencilerin sınavda aldıkları notlar en yüksekten en düşüğe doğru sıralanmıştır ve bu sıralama ile ilgili bilinenler şunlardır:
- Bu öğrenciler dışında sınava katılan olmamıştır.
- Esra aldığı not ile 4.sıradadır ve İbrahim en başarılı olan öğrenci değildir.
- Özge’nin notu Esra’dan yüksektir ama Çetin’den düşüktür.
- Seren yalnızca Meryem’den daha yüksek not almıştır.
Buna göre aşağıdaki öğrenci ve başarı sıralamalarından hangisi kesin olarak yanlıştır?
A) Çetin – 1.
B) Ceyda- 2.
C) Meryem- 7.
D) Özge- 1.
Çözüm:
1.Aşama:
7 tane notu en başarılıdan en başarısıza doğru sıralayacağız. Başka katılan öğrenci yok ve soruda 7 isim var.
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| Esra |
- Esra’yı 4.sıraya yerleştiriyoruz.Bu kesin bir veri kırmızı ile yazalım.
- Özge’nin notu Esra’dan yüksek ama Çetin’den düşük ise Özge için iki ihtimal görüyoruz ve buna bağlı olarak Çetin için de ihtimaller var.
1.ihtimali yeşil ile, 2. İhtimali mavi ile ve 3. İhtimali de mavi ile tablomuza yerleştirelim:
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| Çetin
Çetin |
Çetin
Özge |
Özge
Özge |
Esra |
- Seren yalnızca Meryem’den daha yüksek not aldığına göre Meryem sonuncu olacak ve Seren de ondan bir önce olacaktır.Bu kesin verileri de kırmızı ile tablomuza yerleştiriyoruz.
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| Çetin
Çetin |
Çetin
Özge |
Özge
Özge |
Esra | Seren | Meryem |
- İbrahim’in 1. olamayacağını biliyoruz. Ceyda ile ilgili bir kısıtlama yok.
2.Aşama:
Tabloyu ve ihtimalleri göz önünde bulundurarak seçeneklere geçelim.Kesin olarak yanlış olanı arıyoruz.
| A) İbrahim – 5. | Mavi ile belirtilen 2.ihtimalde İbrahim 5.olabilir. |
| B) Ceyda- 2. | Mavi ile belirtilen 2.ihtimalde Ceyda 2.olabilir. |
| C) Meryem- 7. | Meryem kesin olarak 7.sıradadır. |
| D) Çetin- 3. | Çetin hiçbir ihtimalde 3.olamaz çünkü Özge, Esra ve Çetin arasında yer almalı. |
Cevap: D
Bir müzede arkeolog olarak çalışan Cenk,Gülderen, Eda, Bihter ve Devran adlı kişiler arabalarını aşağıdaki şekilde gösterilen otoparktaki numaralı alanlara park etmişlerdir.
| M1 | M2 | M3 | M4 | M5 |
Gülderen’in Cenk ve Eda arasına park ettiği ve Bihter ile Gülderen arasında 2 araba park ettiği bilindiğine göre aşağıdaki bilgilerden hangisi kesinlikle doğrudur?
A) M1 numaralı alana park eden Cenk’tir.
B) Devran ve Eda arabalarını yan yana park etmiştir.
C) Bihter ve Devran arabalarını yan yana park etmiştir.
D) Gülderen arabasını M4 numaralı alana park etmiştir.
Çözüm:
Soruda kesinlikle diye belirtildiğine göre ihtimaller de söz konusu olacaktır.Bunu unutmayalım!
1.Aşama:
Elimizdeki bilgilere göre çıkarımda bulunursak:
- Gülderen, Cenk ve Eda arasında park etmiş. Yani Gülderen’in aracı en başta ve en sonda olamaz. M2,M3 veya M4 numaralı park yerlerinden birinde olabilir.
- Gülderen ve Bihter arasında 2 araç park edileceğine göre Gülderen M3 numaralı alana da park edemez çünkü bu durumda Bihter’in aracını park alanı dışına bırakması gerekir. O halde Gülderen M2 ya da M4 alanlarından birine park edecektir.Çözüm için bu iki ihtimal üzerinden ilerleyelim.
2.Aşama:
Eldeki verilerle sıralamayı oluşturalım.
| M1
Bihter |
M2
Gülderen |
M3 | M4
Gülderen |
M5
Bihter |
1.ihtimalde Gülderen M2’de .
2.ihtimalde Gülderen M4’te .
3.Aşama:
Seçenekleri inceleyelim.
Hangisi kesinlikle doğru? Bir başka deyişle her ihtimalde doğru olan seçenek hangisi?
A) M1 numaralı alana park eden Cenk’tir. 1. ihtimale göre Cenk M1 ya da M3’e park edebilir, kesinlik yok.
| M1
Cenk/Eda |
M2
Gülderen |
M3
Cenk/Eda |
M4 | M5
Bihter |
B) Devran ve Eda arabalarını yan yana park etmiştir. 1.ihtimale göre Eda arabasını M3’ park ederse Devran da M4’e yanına koyabilir fakat Eda m1’e park ederse yan yana olamazlar. Kesinlik yok.
| M1
Cenk/Eda |
M2
Gülderen |
M3
Cenk/Eda |
M4
Devran |
M5
Bihter |
C) Bihter ve Devran arabalarını yan yana park etmiştir. 2. ihtimalde Bihter M1’de iken M3 ve M5’e Eda ve Cenk park edeceğinden Devran zorunlu olarak M2’ye park edecektir. 1.ihtimalde ise Bihter M5’te iken M1 ve M3’e Eda ve Cenk park edeceğinden Devran zorunlu olarak M4’e park edecektir.Dolayısıyla her iki ihtimalde de Devran ve Bihter’in arabaları yan yana olacaktır.
| M1
Bihter |
M2
Devran |
M3
Cenk/Eda |
M4
Gülderen |
M5
Cenk/Eda |
| M1
Cenk/Eda |
M2
Gülderen |
M3
Cenk/Eda |
M4
Devran |
M5
Bihter |
D) Gülderen arabasını M4 numaralı alana park etmiştir. Gülderen 2.ihtimalde M4’e park edebilir fakat 1.ihmalde M2’ye de park edebilir.Kesinlik yok.
| M1
Bihter |
M2
Gülderen |
M3 | M4
Gülderen |
M5
Bihter |
C ) YER-YÖN BELİRLEME SORULARI
Sıralama soruları ile aynı mantıkla kurulmuş sorulardır.En önemli yönü bir yerde geçmesi ya da yerleştirmede yönleri esas almasıdır.
Soru bir apartman, sınıf, yol, sokak, otopark üzerine kurulmuş olabilir ya da eşyalar birbirlerlerine göre sağ,sol,aşağı,yukarı,doğu,batı,kuzey ve güneye konumlandırılmış olabilirler.
Sorudaki “Hemen üstünde, üstünde, altında, bir altında, solunda, hemen solunda” gibi ifadelere çok dikkat etmeliyiz.
Bu soru kalıbında verilen eşya da kişiler, öncüldeki yer,yön ya da konumlarına göre yerleştirilmelidir.
Şekil verilip “şekle göre” denebilir ya da verilen bilgilerden hareketle bizim şekil oluşturmamız gerekebilir.
Bir şirket toplantısında Ayla, Sibel, Betül,Osman,Atakan ve Nazım isimli çalışanlar şekilde verilen yuvarlak bir masa etrafında ,aşağıda verilen bilgilere göre oturmuşlardır:
- Ayla 3 numarada oturmaktadır.
- Sibel, Ayla ‘nın tam karşısında oturmaktadır.
- Osman’ın hemen sağında Atakan oturmaktadır.
- Nazım, Ayla ile Betül’ün arasında oturmaktadır.
Buna göre 4 numara ile belirtilen yerde kimler oturabilir?
A) Atakan- Betül
B) Atakan- Nazım
C) Osman – Nazım
D) Osman- Betül
Çözüm:
Bu soruda şekil verilmiştir. Biz şekil üzerine önce kesin verileri yerleştirelim:
- Ayla 3 numarada ve karşısında da Sibel oturmaktadır. Bu veriler kesindir.
- “Osman’ın hemen sağında Atakan oturacaktır. Bu durumda iki farklı ihtimal söz konusu olacaktır.Böyle sorularda dikkat etmemiz gereken en önemli şeylerden biri de yönlerdir. Kendi duruşumuza göre değil ,masada oturan kişinin konumuna göre “sağ” ına bakacağız.Ayrıca sorudaki “hemen sağında” ifadesi de çok önemli. Bu iki kişi arasına kimse girmeyecek.
- İhtimal: Osman’ı 2 numaraya yazarsak, Atakan 1 ‘de oturur. Bu durumda Nazım 4’te ve Betül de 5’te oturur böylece Nazım, Ayla ile Betül arasında kalır.
- 2.İhtimal: Osman’ı 5 numaraya yazarsak, Atakan 4’te oturur. Bu durumda Nazım 2’de ve Betül 1’de oturur ve böylece Nazım yine Ayla ile Betül arasında yer alır.
- Bu durumda her iki ihtimalde de 4 numarada oturabilecek olanlar Atakan ve Nazım’dır.
Cevap: B
Bir okul kütüphanesinde roman,deneme,şiir ve araştırma kitapları için yan yana 4 ve alt alta 2 rafı olan 8 raflı bir kitaplık yaptırılmıştır.Bu raflara kitapların yerleşimi ile ilgili bilinenler şunlardır:
- 2 rafta yan yana romanlar durmaktadır.
- 2 rafta yan yana araştırma kitapları durmaktadır.
- Deneme kitaplarının olduğu rafların birinin üstüne romanlar vardır.
- Şiir kitaplarının olduğu rafların birinin altında araştırma kitapları vardır.
- Roman raflarının hiçbirinin altında araştırma kitabı bulunmamaktadır.
- Araştırma kitapları ile deneme rafları yan yana değildir.
- Roman ile şiir kitabı rafları yan yana değildir.
Verilen bilgilere göre hangisi kesinlikle doğrudur?
A) İki şiir kitabı rafı da üst bölümdedir.
B) Solda en üstteki rafta roman durmaktadır.
C) Sağda en alttaki rafta araştırma kitapları vardır.
D) Deneme raflarından birinin altında araştırma kitapları vardır.
Çözüm:
1.Aşama: Soruda şekil verilmemiş. Yan yana 4 ve alt alta 2 olmak üzere toplam 8 raflı kitaplığı çizelim:
2.Aşama:
- Romanlar denemelerin üstünde olduğuna göre romanlar üst raflarda ve yan yana durmaktadır.(1ve 3.öncüllerden hareketle)
- Araştırma kitapları, şiir kitaplarının altında olduğuna göre şiir kitapları alt rafta ve yan yana durmaktadır.(2 ve 4. öncüllerden hareketle)
- Hem romanların hem de araştırma kitaplarının durabileceği iki ihtimal vardır ve bu ihtimallerin ikisinde de araştırma kitapları romanların altına denk gelmeyecek ve gruplar ayrılmayacaktır.
| R | R | ||
| A | A |
| R | R | ||
| A | A |
- Araştırma ve deneme kitapları yan yana durmuyorsa ve denemelerden birinin üstünde roman varsa:
| R | R | ||
| D | A | A |
| R | R | ||
| A | A | D |
- Roman ve şiir kitapları yan yana durmuyorsa ve araştırma kitaplarından birinin üstünde şiir varsa:
| R | R | Ş | |
| D | A | A |
| Ş | R | R | |
| A | A | D |
*Geriye kalan 1 şiir ve 1 deneme kitabını da aynı türler yan yana olmayacak şekilde tabloya yerleştirelim:
| R | R | D | Ş |
| D | Ş | A | A |
| Ş | D | R | R |
| A | A | Ş | D |
3.Aşama:
Seçenekleri inceleyelim.Kurduğumuz her iki tabloda da aynı çıkan bilgi kesin doğru olacaktır:
| İki şiir kitabı rafı da üst bölümdedir. | Her iki tabloda da şiir kitaplarının her ikisi de üstte durmuyor. Kesinlikle yanlıştır. |
| Solda en üstteki rafta roman durmaktadır. | Birinci tablo bu şartı sağlar ama ikinci tabloda sol en üsttte şiir kitabı var. |
| Sağda en alttaki rafta araştırma kitapları vardır. | Birinci tablo bu şartı sağlar ama ikinci tabloda sağda en alttaki rafta deneme var. |
| Deneme raflarından birinin altında araştırma kitapları vardır. | Her iki tabloda da denemelerden birinin altında araştırma hitapları durmaktadır. Kesin doğrudur. |
D) GRUPLAMA SORULARI
Sıralama soruları ile aynı mantıkla kurulmuş sorulardır.Verilen bilgilerden hareketle kümeler oluşturur ve elemanları içlerine yerleştirerek çözüme ulaşırız.
Bu sorularda bir grupta olmak önemlidir. Grup içerisindeki elemanların sıralamaları önemli değildir.
Eğer soruda “grup” ifadesi geçiyorsa bu bir gruplama sorusudur.
8A sınıfı öğrencileri Açelya, Bahadır, Berrak, Ceyhun, Candan, Funda, Dağhan ve Engin yaşadıkları şehirdeki geri dönüşüm tesisini ziyaret edeceklerdir. Öğrenciler eşit sayıda iki gruba bölünmüşlerdir. Gruplarla ilgili bilinenler şunlardır:
- Açelya ve Dağhan aynı grupta değildir.
- Candan ile Açelya aynı grupta değildir.
- Berrak, Dağhan ile aynı gruptadır.
- Bahadır, Ceyhun’la değil ama Engin’le beraberdir.
Bu bilgilere göre aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) Bahadır ile Funda aynı gruptadır.
B)Ceyhun ile Dağhan aynı gruptadır.
C)Candan ile Funda aynı gruptadır.
D) Candan ile Engin farklı gruplardadır.
- Çözüm:
1.Aşama:
Öğrencilerden farklı grupta olanları x ve aynı grupta olanları + ile belirtelim:
Açelya x Dağhan Berrak + Dağhan
Açelya x Candan Bahadır + Engin
Bahadır x Ceyhun
2.Aşama:
8 öğrenci , 2 eşit sayıda gruba bölüneceğine göre her grup 4 kişiden oluşacaktır.Tablomuzu buna göre çizelim:
| GRUP 1 | GRUP 2 |
3.Aşama:
Bilgilerimizden hareketle şu sırayla tabloyu dolduralım:
Açelya grup 1’de ise Dağhan ve Candan 2.grupta olmalıdır.
Berrak , Dağhan ile olacağından onu 2.gruba yazalım.
Bahadır ve Engin’i birlikte yazabileceğimiz , 2 kişilik boş yer kalan Grup 1’dir.
Ceyhun ,Bahadır ile aynı grupta olamayacağına göre onu 2.gruba yazıyoruz.
Funda’yı yazabileceğimiz tek boşluk kaldı.
| GRUP 1 | GRUP 2 |
| Açelya | Dağhan |
| Bahadır | Candan |
| Engin | Berrak |
| Funda | Ceyhun |
4.Aşama:
Tabloyu doldurduğumuza göre seçeneklere geçebiliriz:
A) Bahadır ve Funda aynı gruptadır.
B) Ceyhun ve Dağhan aynı gruptadır.
C) Candan ve Funda aynı grupta olabilir denmiş fakat olamazlar.
D) Engin ve Candan farklı gruptadır.
Cevap: C
Bir balık yetiştiricisi K,L,M,N,P ve E türündeki balıklarını, farklı özelliklerine göre akvaryumlara yerleştirecektir.
Balıkların tür özellikleri ile ilgili bilinenler şunlardır:
- K balığı , L ve P ile aynı akvaryumda yaşayabilmektedir.
- M balığı, N balığı dışında hiçbir balıkla yanı akvaryumda bırakılamaz, N balığı ise sadece M balığı ile yaşayabilir.
- P balığının yaşaması için L balığına ihtiyacı vardır.
- E balığı, M dışındaki her tür ile uyumlu yaşamaktadır.
Verilen bilgilerden hareketle, balık yetiştiricisinin oluşturduğu aşağıdaki akvaryumların hangisindeki balıklar yaşamlarına devam edebilir?
| A) K,E,P | B) N,K,E |
| C) K,L,E | D) M,P,L |
Çözüm
1.Aşama:
Verilen 4 öncülü de hızlıca gözden geçirerek direk şıklardan ilerleyelim:
| A) K,E,P | K balığının yanına E’yi koyabiliriz. Çünkü E her balık ile yaşar fakat P’yi koyarsak bu balık L olmadan yaşayamaz. Gerekli yaşam koşulları oluşmadı. |
| B) N,K,E | N balığının yanına sadece M koyabiliriz.Burada K ve E koyulmuş. Gerekli yaşam koşulları oluşmadı. |
| C) K,L,E | K balığı L balığı ile yaşayabilir. E balığı da bu akvaryuma uyum sağlayabilir.Gerekli yaşam koşulları oluştu. |
| D) M,P,L | M balığının sadece N balığı ile yaşayabildiğini biliyoruz. Bu durumda P ve L ile yaşayamaz. |
Cevap: C
E) ŞİFRELEME SORULARI
Şifreleme soruları şimdiye dek anlattığımız sorulardan tamamen farklı olup belli bir çözümleri de yoktur.
Soruyu çözmek bizim bakış açımız, dikkatimiz ve görme yeteneğimiz ile ilgilidir.
Soru tipinde genelde örnek verilir ve bu örneğe dayalı olarak oluşturulan yeni durumu çözmemiz istenir.
Soru ; kodlamalar, birbirine bağlı ilişkiler ve örtülü ifadeler esasına dayalıdır.
Bunları akıl ve zekâ oyunlarına benzetebiliriz.
Tek bir çözümü olmadığından bu soru tipinden bolca çözerek bakış açımızı zenginleştirmemiz mümkündür. Böylece yeni bir soru görünce hızlıca bir yöntem belirleyebiliriz.
Bir bilim kulübüne üye olmak isteyen Bora’nın kendisine şifre belirlemesi gerekmektedir.Sitede şifre belirleme kurallarını inceleyen Bora şunları okumuştur:
- Şifreniz en az 6 ve en çok 8 karakterden oluşmalıdır.
- Şifrenizde mutlaka rakam, büyük harfler, küçük harfler ve özel karakterler yer almalıdır.
- Şifreniz rakam ile başlamamalı ve şifrenizde alfabede art arda gelen harfler yan yana şekilde yer almamalıdır.
Buna göre Bora’nın belirleyeceği şifre aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Kf987=?2A
B) Bd29+Mn
C) A7b3%Kz
D) m7&23e
Çözüm:
Seçenekleri tek tek değerlendirelim:
| A) Kf987=?2A | 9 karakter olduğundan şifre bu olamaz. |
| B) Bd29+Mn | Mn harfleri alfabede art arda olduğundan şifre bu olamaz. |
| C) A7b3%Kz | Bütün şartları sağlamaktadır. |
| D) m7&23e | Büyük harf bulunmadığından şifre bu olamaz. |
Cevap: C
- Verilen şekil 4 eşit parçaya bölünmüş ve her parça numaralandırılmıştır.
- Alfabemizdeki sessiz harfler sırasıyla şeklin her bir bölümüne eşit sayıda harf düşecek şekilde paylaştırılmıştır.
- Bu işlem yapılırken “F” harfi kullanılmamıştır ve saat yönünde ilerlenmiştir.
Bu şifreleme sistemini kullanan bir kişi, şekildeki sessiz harfleri kullanarak sözcükler yazmaktadır fakat sözcüğü yazarken şeklin en fazla 3 bölmesini kullanabilecektir. Sesli harfleri kullanmasında herhangi bir sınır bulunmamaktadır.
Aşağıdaki sözcüklerin hangisi bu kurala uyularak yazılmamıştır?
A) DİYALİZ
B) MAĞDUR
C) ŞAMDAN
D) TANIDIK
Çözüm:
Önce alfabemizdeki sessiz harfleri “f” hariç verilen bilgiye göre bölmelere yerleştirelim:
Seçenekleri tek tek değerlendirelim ve hangi bölmelerden harf kullanıldığına bakalım:
| DİYALİZ | 1 4 2 |
| MAĞDUR | 3 2 1 |
| ŞAMDAN | 4 3 1 |
| TANIDIK | 4 3 1 2 |
“TANIDIK” sözcüğü yazılırken 3 bölmeden fazla kullanıldığından bu sözcük kurala uygun yazılmamıştır.
Cevap: D