Sözel mantık soruları, bulmaca tadında olup muhakeme ve analitik düşünme yeteneklerimizi geliştirme adına oldukça önemlidir. Sözel mantık sorularını çözebilmek için şu taktikleri çok iyi bilmek gerekir:
Soruyu dikkatli bir şekilde baştan sona okumak gerekir. Eğer sorunun tamamını okumadan çözüme başlarsak hem zaman kaybederiz hem de soruyu yanlış çözebiliriz.
Soruda geçen “hemen arkasında, hemen önünde, sadece, en, ortada, yan yana, karşılıklı, yalnızca…” gibi ifadelere dikkat etmeli ve bu ifadelerin altını çizmeliyiz.
Sorunun “sıralama sorusu” mu yoksa “eşleştirme sorusu” mu olduğu belirlemeliyiz.
SIRALAMA SORULARINDAKİ AŞAMALAR
1. AŞAMA:
Sıralama sorularında, istenilen sıralamayı yapmalısınız.
2. AŞAMA:
Sorumuz bir sıralama sorusu ise sıralamamız istenen varlıkları öncelikle saymalıyız.
3. AŞAMA:
Varlıkları sayıp varlık sayısına göre numaraları alt alta veya yan yana yazmalıyız. Bazen sıralamayı neye göre yaptığımızı not almak da soruyu çözmemizi kolaylaştırır.
En uzun
1
2
3
4
5
En kısa
4. AŞAMA:
Verilen bilgilerden kesin olanları yerlerine yerleştirmeliyiz. Zaman kazanmak için sıralamasını yapacağımız varlıkların baş harflerini kullanabiliriz. Sembollerle bilgileri gösterebiliriz.
Ali ile Ömer aynı gün gelmiştir. Bilgisini A = Ö şeklinde gösterirken Ali ile Ömer aynı gün gelmemiştir. Bilgisini A ≠ Ö şeklinde gösterebiliriz. Yine Ali, Ömer’den bir sıra öndedir. Bilgisini A > Ö şeklinde sembollerle gösterebiliriz.
5. AŞAMA:
Verilen bilgilerden kesin olmayanları yay ayraç içine alarak sıralama yerlerine yazmalıyız.
6. AŞAMA:
Soru kökündeki ‘‘söylenemez, kesinlikle yanlıştır’’ ifadelerine dikkat etmeliyiz.
7. AŞAMA:
Seçenekleri, yaptığımız sıralamaya bakarak değerlendirmeliyiz.
EŞLEŞTİRME SORULARINDAKİ AŞAMALAR
1. AŞAMA:
Okuduğumuz soru bir eşleştirme sorusu ise soruya uygun tablo yapmalıyız. Sorumuzun kaç değişkenli olduğunu bulup buna göre tablomuzu yapmalıyız. Değişken, sorudaki bilinmeyenlerdir.Örneğin, sorudaki kişiler bir değişkendir. Bu kişilerin gitmek istedikleri yerler bir başka değişkendir. Kişilerin gitme tarihleri yine bir başka değişkendir. Bu durumda sorumuz üç değişkenli olur. Tablomuzu kişilere göre değil diğer değişkenlere göre yapmak soruyu çözmemizi kolaylaştırır.
2. AŞAMA:
Soruda verilen kesin bilgileri tabloya yerleştirmeliyiz.
3. AŞAMA:
Sorudaki ihtimal içeren bilgileri yay ayraç içine alarak tablomuza yerleştirmeliyiz.
4. AŞAMA:
Soru kökündeki ‘‘kesinlikle söylenemez, kesinlikle yanlıştır’’ gibi ifadelere dikkat etmeliyiz. Hatta bu sözcüklerin altını bir kez de biz çizmeliyiz. Bazen bazı bilgiler soru kökünde verilir. Sorunun tamamının başlangıçta okunması bu açıdan da oldukça önemlidir.Örneğin, ‘‘Bilge’nin pazartesi günü sınava girdiği bilindiğine göre aşağıdakilerden hangisi kesinlikle söylenemez?’’ gibi bir soruda bilgi soru kökünde verilmiştir.
5. AŞAMA:
Tabloya bakarak ve seçenekleri tek tek eleyerek doğru sonucu bulmalıyız.
Perihan Hanım, soldan sağa doğru birden yediye kadar numaralandırdığı saksılara üç tane menekşe, ikişer tane de papatya ve nergis dikecektir. Hangi çiçeği kaç numaralı saksıya dikeceğiyle ilgili bilinenler şunlardır:
- Aynı türden çiçekleri yan yana saksılara dikmeyecektir.
- Tam ortadaki saksıya menekşe dikecektir.
- Her papatyadan sonraki saksıya bir nergis dikecektir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Her nergisten sonra bir menekşe dikecektir.
B) İki numaralı saksıya nergis dikecektir.
C) Papatyanın birini beş numaralı saksıya dikecektir.
D) Son sıradaki saksıya menekşe dikecektir.
Çözüm:
(Her öncül farklı bir renkle gösterilmiş, her öncülden ulaşılacak sonuç da o öncülün rengiyle aşağıdaki tabloya yerleştirilmiştir.)
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
1. Aşama: Soru okununca aşağıdaki gibi bir tablo oluşturulur. Üstteki satıra numaralar, alttaki satıra da öncüldeki bilgilerden hareketle çiçekler yazılır.
2. Aşama: Tam ortadaki saksıya menekşe dikileceğine göre 4 numaralı saksıya menekşe dikilir.
3. Aşama: Her papatyadan sonra bir nergis dikeceğine göre papatyalar 2 ve 5 numaraya, nergisler 3 ve 6 numaraya dikilecektir. Aksi halde art arda gelen saksılarda menekşe olur ki soruda aynı türden hiçbir çiçeğin art arda gelen saksılara dikilmeyeceği belirtilmiştir.
4. Aşama:Papatya ve nergisler yerleştirildikten sonra 1 ve 7 numaralı saksılara menekşe dikileceği belli olur.
Tüm öncüller tabloya yerleştirildiğinde aşağıdaki gibi bir tablo oluşur:
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
|
Menekşe |
Papatya |
Nergis |
Menekşe |
Papatya |
Nergis |
Menekşe |
Cevap:
Şıklar okunduğu zaman 2 numaralı saksıya papatya dikileceği görülür. B şıkkında iki numaralı saksıya nergisin dikileceği belirtilmiştir. Doğru cevap B şıkkı olur.
Beden eğitimi öğretmeni; Ali, Burak ve Can adlı erkeklerle Defne, Emine, Figen ve Gamze adlı kız öğrencilerin boy sırasına göre uzundan kısaya sıraya girmelerini istemiştir. Kimin hangi sırada olduğuyla ilgili bilinenler şunlardır:
- Figen’in önünde iki erkek ve bir kız öğrenci vardır.
- Defne, Emine’nin hemen arkasındadır.
- Birinci ve son sıradaki öğrenciler kızdır.
- Burak, Can’dan iki sıra geridedir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) İkinci sıradaki kişi Ali’dir.
B) Son sırada Defne vardır.
C) Burak ve Ali arasında üç kişi vardır
D) Burak beşinci sıradadır.
Çözüm:
(Her öncül farklı bir renkle gösterilmiş, her öncülden ulaşılacak sonuç da o öncülün rengiyle aşağıdaki tabloya yerleştirilmiştir.)
|
7 |
|
|
6 |
|
|
5 |
|
|
4 |
|
|
3 |
|
|
2 |
|
|
1 |
|
1. Aşama: Soru okunduğu zaman bunun bir sıralama sorusu olduğu anlaşılır. Üçü erkek, dördü kız olmak üzere yedi kişinin boy sırasına göre sıraya girmesi bulunacaktır. Bunun için şu şekilde bir tablo oluşturulur:
2.Aşama: Figen’in önünde iki erkek bir kız varsa Figen 4. sıradadır.
3. Aşama: Bu öncülden Figen’den sonra iki kız ve bir erkek öğrenci olduğuna da ulaşabiliriz.
4. Aşama: Defne, Emine’nin hemen arkasındaki sıradaysa bu ikili Figen’den daha sonraki bir sıradadır çünkü Figen’den önce sadece bir kız öğrenci vardır. İlk ve son sıradaki öğrenciler kızdır, bilgisinden de Defne’nin son sırada, Emine’nin 6. sırada olduğuna ulaşabiliriz.
5. Aşama: Birinci sırada kız öğrenci vardır, diğer kızlar yazıldığına göre bu da Gamze’dir. Geri kalanlarda erkek öğrenci vardır.
6. Aşama: Burak, Can’ın iki sıra gerisindedir, öncülünden hareketle Burak’ı 5 numaraya, Can’ı üç numaraya yazarız. Ali de ikinci sırada olur.
Tüm öncüller tabloya yerleştirildiğinde aşağıdaki gibi bir tablo oluşur:
|
7 |
Defne |
|
6 |
Emine |
|
5 |
Burak |
|
4 |
Figen |
|
3 |
Can |
|
2 |
Ali |
|
1 |
Gamze |
Cevap:
Bu bilgiler tabloya adım adım yerleştirildiğinde sorunun cevabının C olduğuna ulaşılır.
Arif, Bilal, Cenk, Davut, Emre, Fatih, Hakan ve İsmail adlı arkadaşlar iki eşit gruba ayrılarak halat çekme yarışması yapacaktır. Mavi ve kırmızı olarak adlandırılan gruplara kimlerin seçildiğiyle ilgili bilinenler şunlardır:
- Fatih ve İsmail farklı gruplardadır.
- Hakan mavi gruptadır.
- Cenk ve Davut, Arif’ten farklı gruptadır.
- Bilal ve Emre aynı gruptadır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi kesin yanlıştır?
A) Cenk mavi gruptadır.
B) Arif ve Hakan aynı gruptadır.
C) Davut ve Fatih aynı gruptadır.
D) Emre kırmızı gruptadır.
Çözüm:
(Her öncül farklı bir renkle gösterilmiş, her öncülden ulaşılacak sonuç da o öncülün rengiyle aşağıdaki tabloya yerleştirilmiştir.)
|
Mavi Grup |
Kırmızı Grup |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. Aşama: Soru okunduğu zaman aşağıdaki gibi içlerinde dörder kişi bulunan mavi ve kırmızı grup şeklinde bir tablo oluşturulacağı ortaya çıkıyor.
2. Aşama: Fatih ve İsmail farklı gruplardaysa kimin hangi grupta olduğu bilinmez. Bu durumda ikisi de farklı gruplara yazılır ama bunların yerinin kesin belli olmadığı bir işaretle belirtilir.
3. Aşama: Hakan mavi gruba yazılır.
4. Aşama: Cenk ve Davut, Arif’ten farklı bir gruptaysa bunların grubu kırmızı grup olamaz çünkü bunlar kırmızı gruba yazılırsa bir sonraki öncüldeki Bila ve Emre’nin birlikte yazılabileceği bir grup kalmaz. Bu durumda Cenk ve Davut mavi grupta olur.
5. Aşama: Cenk ve Davut’tan farklı grupta olan Arif’in grubu kırmızı gruptur.
6. Aşama: Bu durumda Bilal ve Emre’yi birlikte yazabileceğimiz grup kırmızı gruptur.
Tüm öncüller tabloya yerleştirildiğinde aşağıdaki gibi bir tablo oluşur:
|
Mavi Grup |
Kırmızı Grup |
|
(Fatih-İsmail) |
(Fatih-İsmail) |
|
Hakan |
Arif |
|
Cenk |
Bilal |
|
Davut |
Emre |
Cevap:
Bu öncüller tabloya yerleştirildiğinde soru kökü okunur. Soru kökünde “kesin yanlıştır” sorulduğu için doğru cevap B şıkkı olur.
Ankara, Bursa, Çanakkale, Diyarbakır’da şubat, mart, nisan, mayıs aylarında futbol, voleybol, basketbol, hentbol turnuvaları yapılacaktır. Her ay farklı bir ilde farklı bir alandan yapılacak turnuvalarla ilgili bilinenler şunlardır:
- Mart ayında basketbol turnuvası vardır.
- Mayısta Ankara’da turnuva yapılacaktır.
- Çanakkale’de hentbol turnuvası yapılacaktır.
- Futbol turnuvasından hemen sonraki ay Diyarbakır’da turnuva yapılacaktır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Bursa’da voleybol turnuvası olacaktır.
B) Futbol turnuvası şubat ayında olacaktır.
C) Nisanda Çanakkale’de turnuva olacaktır.
D) Basketbol turnuvası Diyarbakır’da olacaktır.
Çözüm:
(Her öncül farklı bir renkle gösterilmiş, her öncülden ulaşılacak sonuç da o öncülün rengiyle aşağıdaki tabloya yerleştirilmiştir.)
|
|
Şubat |
Mart |
Nisan |
Mayıs |
|
İller |
|
|
|
|
|
Turnuvalar |
|
|
|
|
1. Aşama: Bu soruda aylar, iller ve turnuvalar eşleştirilecektir. Aylar sabit olduğu içim eşleştirmede tablo başlığına aylar yazılacak, daha sonra birinci satıra iller, ikinci satıra da turnuvalar yazılacaktır.
2. Aşama: Mart ayında basketbol turnuvası vardır.
3. Aşama: Mayısta Ankara’da turnuva yapılacaktır.
4. Aşama: Futbol turnuvasından hemen sonraki ay Diyarbakır’da turnuva yapılacaktır dendiğine göre futbol turnuvası şubatta Diyarbakır’daki turnuva martta olur.
5. Aşama: Çanakkale’de hentbol turnuvası yapılacaktır dendiğine göre bu turnuva nisanda olur.
6. Aşama: Geriye kalan boşluklarda şubat ayına Bursa, mayıs ayına voleybol yazılır.
Öncüller tabloya yerleştirildikten sonra aşağıdaki gibi bir tablo oluşur:
|
|
Şubat |
Mart |
Nisan |
Mayıs |
|
İller |
Bursa |
Diyarbakır |
Çanakkale |
Ankara |
|
Turnuvalar |
Futbol |
Basketbol |
Hentbol |
Voleybol |
Cevap:
Öncüller tabloya yerleştirilince A şıkkının yanlış olduğu ortaya çıkıyor. Bursa’da voleybol değil futbol turnuvası yapılacaktır.
Yuvarlak bir masa etrafında birden altıya kadar numaralandırılmış koltuklarda oturan Ali, Berk, Can adlı erkeklerle Demet, Eylül, Figen adlı kadınların oturdukları yerlerle ilgili bilinenler şunlardır:
- Can’ın iki yanında da kadınlar oturmaktadır.
- Eylül ve Figen yan yana koltuklarda oturmaktadır.
- Üç numaralı koltukta Demet, dört numaralı koltukta Berk oturmaktadır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi kesin yanlıştır?
A) 6 numaralı koltukta Ali oturmaktadır.
B) Figen ve Can yan yana koltuklarda oturmaktadır.
C) Eylül 1 numaralı koltukta oturmaktadır.
D) Demet’in iki yanında da erkekler oturmaktadır.
Çözüm:
(Her öncül farklı bir renkle gösterilmiş, her öncülden ulaşılacak sonuç da o öncülün rengiyle aşağıdaki tabloya yerleştirilmiştir.)
1. Aşama: Önce aşağıdaki gibi yuvarlak bir masa ve bu masanın etrafına birden altıya kadar numaralandırılmış koltuklar çizilir.
2. Aşama: Üç numaralı koltuğa Demet, dört numaralı koltuğa Berk yazılır.
3. Aşama: Can’ın iki yanında da kadınlar oturacaktır. Figen ve Eylül yan yana koltuklarda oturacakları için Can’ın yanındakilerden biri kesin Demet’tir. Bu durumda Demet’in yanındaki boş koltuk olan yere Can oturur.
4. Aşama: Eylül ve Figen yan yana koltuklarda oturacaklardır. Canın iki yanında da kadınlar oturacağı için Eylül ve Figen bir ve altı numaralı koltuğa yazılır. Kimin hangi koltukta oturduğu belli olmadığı için ikisi de iki koltuğa yazılır.
5. Aşama: Geriye kalan beş numaralı boş koltuğa da Ali yazılır.
Cevap:
A şıkkında 6 numaralı koltuğa Ali’nin oturacağı belirtilmiştir. Oysa Ali 5 numaralı koltuğa oturacaktır. Doğru cevap A şıkkıdır.